Saç niyə tökülür?
Hazırda qadınlı-kişili, uşaqlı-böyüklü, əksər insanlarda saçların tökülməsi halları müşahidə olunur. Bəzi hallarda isə insanlar həkimə müraciət etmədən, bu problemdən çıxış yolunu alternativ yollarla tapmağa çalışırlar. Bu isə problemi əksinə daha da ağırlaşdırır. Ümumiyyətlə saç tökülməsinin əsas səbəbləri və onun həlli yolları hansılardı? Mövzuyla bağlı saç əkimi üzrə mütəxəssis, dermotoloq Elmira Əzimova Pressa-ya müsahibə verib. Həmin müsahibəni sizə təqdim edirik.
Gün ərzində saçımızın tökülməsi normal haldır?
- Bizim gün ərzində 50-100 saç teli tökülür. Bu istər kişilərdə, istərsə də qadınlarda normal haldır. Lakin saç yuyulduqdan sonra daranan zaman əlimizə gələn, yaxud yatan zaman yastığımıza tökülən toplum saç telləri artıq keçəlləşməyə doğru getməyin göstəricisidir. Eyni zamanda orqanizmdə hər hansı bir xəstəliyin baş qaldırmasının siqnalıdır.
Saç niyə tökülür?
- Saç tökülməsi genetikadan, qidalanmadan, hormonlardan, stress və bunlar kimi bir çox səbəbdən yarana bilər. Kişilərdə qadınlara nisbətən 16-18 yaş arası saç tökülməsi müşahidə olunur. Bu da onların yeniyetməliklə əlaqədar yaşadığı stress, gərginliklə bağlıdır. Digər tərəfdən hormonal preparatların qəbulu, enerji içkilərindən istifadə də buna səbəb olur. Uzunmüddətli yorğunluqlar, xroniki xəstəliklər də saçların tökülməsinə gətirib çıxarır. Dəridə olan göbələk və bakterial mənşəli saç dərisi problemlərində də saç tökülmələri baş verir. Şüalanma da saç tökülməsinin əsas səbəblərindən hesab olunur. Belə ki, dünyanın aparıcı dermotoloji universitetlərinin araşdırmalarına görə, şüa-terapiya, telefondan, komyuterdən çox istifadə saç tökülməsinin 50%-ni təşkil edən amillərdəndir. Qidalanma problemi olmamasına baxmayaraq saç üçün vacib olan vitamin və mineralların qanda əksik olması saçı tökən başqa bir səbəbdir. B12,D vitamini, fol turşusu, Biotin, Sink, Dəmir kimi vitamin və minerallar orqanizmdə azdırsa saç düzgün qidalanmır və tökülür.
Saç tökülməsinin qarşısını necə alaq?
- Saç tökülməsinin qarşını almaq üçün öncə daxili müalicə lazımdır. Daha sonra saç üçün müalicə tətbiq olunur. Ümumiyyətlə, saç tökülməsi hiss olunacaq dərəcədə olduqda, mütləq ixtisası üzrə həkimə yaxınlaşmaq lazımdır. Saç, gündəlik həyatda qısa müddətdə bir çox faktordan təsirlənə bilən canlı bir orqandır. Şəxsin həyatında bir şey səhv olarsa, bu məlumatlar işığında, insan əvvəlcə özünü ölçməli və sonra lazım gələrsə bir dermatoloqdan kömək istəməlidir. Çünki bu mövzuda ətrafdan gələn yanlış istiqamətlər və qulaqdandolma məlumatları xəstələrin vaxt itirməsinə səbəb ola bilər. Əsas səbəb varsa, diaqnoz və müalicə gecikdirilə bilər. Bundan əlavə, saç tökülməsinin və saçların uzanmasının qarşısını almaq düşüncəsi ilə şüursuz şəkildə tətbiq olunan maskalar və qarışıqlar saçlara daha çox zərər verərək geri dönməz zərər verə bilər.
Saç əkilməsinin tarixi barədə nə deyə bilərsiz və bu necə həyata keçirilir?
- Bu gün geniş yayılmış saç əkilməsi əməliyyatı ilk dəfə Yapon dermotoloqlar Sasagava (1930) və Okuda (1939) tərəfindən həyata keçirilib. 1943-cü ildə doktor Tamura müasir dövrdəki saç əkilməsi qaydalarına çox bənzəyən üsulla yəni tək bir saç telinin donor bölgədən alınaraq pubik bölgəyə əkilməsini həyata keçirib. 1959-cu ildə dermotoloq həkim Orentreiç günümüzdəki saç əkilmənin elmi təməlini təyin edən “donor dominansı” və “alıcı dominansı“ qaydalarını yaradıb. 1994-cü ildə Bobbi Limmer saç əkilməsi texnikasını tamamilə dəyişdirib. Stereomikroskop altında strip diseksiyonu ilə 1, 2 və 3 tük olan qreftlərin transferini reallaşdırıb. Ən son 1996-cı ildə dermotoloq həkimlər Bernsterin və Rassman follikul unite ( FU) olaraq, tamamilə təbii nəticə əldə edilən saç əkilməsini həyata keçiriblər. Saç əkilməsi əməliyyatı şəxsin öz saçından olmaqla edilir. Saç əkilməsi 2 növ üsulla mövcuddur. FUE - üsulu ( Follikulyar Unit Ekstraksion ) saç köklərinin ənsə nahiyyəsindən 1mm çox incə parçalarla tək-tək alınması və ehtiyacı olan bölgəyə mikro texniklərlə tək-tək yerləşdirilməsi üsuludur. FUT – üsulu ( Follikulyar Unit Transplantasion ) saçlı dərinin ənsədən kəsilərək alınması ilə əldə edilən saç köklərinin 1, 2 və 3-lü köklər şəklində mikroskop altında follikulyar unitlərə ayırıb ehtiyacı olan bölgələrdə açılmış olan kanallara əkilməsi üsuludur. Bu iki üsul arasındakı fərq saç köklərinin alınması şəkli qaydasındadır. FUE üsulu FUT üsuluna görə saç alınan bölgədə daha az iz buraxır. Saç əkilməsi üçün başlanğıc yaş 25-dir. Hemofiliya, Trombofiliya və digər tibbi müalicəyə ehtiyacı olan xəstələrə saç əkilməsi əks-göstərişdir. Saç əkilməsindən sonra çox böyük nəticələr gözləyən şəxslərdə bu əməliyyat keçirilməməlidir. Şəxsə sadəcə öz saçından saç əkilməsi edilə bilər, başqa birindən edilə bilməz. Saç kökü canlı toxumadır və insanın immun sistemi başqasının toxumasını qəbul etməz. Ənsə nahiyyəsindəki saçlar nadir halda töküldüyünə görə əkilmiş saçlar da nadir halda tökülür. Saç əkilməsi yerli keyləşdirmə yolu ilə aparılır, paralel olaraq sedativ preparatlar təyin edilə bilər.
